Toplumda ‘Doğru’ Bilinen ‘Yanlışlar’

Toplumda ‘Doğru’ Bilinen ‘Yanlışlar’

Hitit Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı ve Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Nihal Aydemir, mantarla ilgili vatandaşların doğru bildiği yanlışları anlattı, Türkiye’de mantar zehirlenmesi riskiyle ilgili bilgiler verdi.

Son yıllarda mantar zehirlenmesi vakalarının artış trendinde olduğunu dile getiren Prof. Dr. Nihal Aydemir, “Sonbahar ve ilkbahar aylarında oldukça fazla görülüyor. Bunun sebebi de yağışlar. Mantarlar nemli ortamları seviyor. Yağışlı ortamlarda mantarlar hızla yetişiyor. Özellikle Türkiye’de yapılan çalışmalarda Mayıs ve Haziran aylarında mantar zehirlenmelerinin pik yaptığı, ciddi oranda arttığı gözlenmiş. Coğrafi bölgelere göre mantar zehirlenme vakalarının oranları değişiyor. Çorum bölgesinde de bu vakalar oldukça sık görülüyor. Günlük biz 20’ye varan sayılarda hastaya bakıyoruz. Geçmiş yıllara oranla ciddi bir artış var. Aslında bilinçlendirme de yapılıyor ama neden artıyor onu çözümleyebilmiş değilim. Yağışlarla ilgili olabilir. Mantar zehirlenmesinde yıllar içerisinde bir artış trendi var. Türkiye’de bu iklimle ilgili ilişkili bu. Bu nedenle mantarların doğadan toplanıp yenilmemesini öneriyoruz” şeklinde konuştu.

Doğru Bilinen Yanlışlar

Toplumda kuşaktan kuşağa aktarılan, vatandaşların “doğru” olarak bildiği düşüncelerin yanlış olduğunu ifade eden Aydemir, şu bilgileri verdi:

“Toplumda kuşaktan kuşağa aktarılan, doğru olduğu sanılan ama yanlış olan bir takım düşünceler mevcut. Bunlardan birkaçını söylemek gerekirse; ağaçta yetişen mantarların zehirli olmadığı, yoğurtla yenilen mantarın zehirli olmayacağı, sirkeli suda bekletmenin, pişirildiği zaman zehrin geçtiği yönündeki düşünceler doğru değil. Pişirilerek veya konserve yapılarak veya kurutularak bu zehirlerden arınması söz konusu değil. Bazı hayvanlar bu mantarları yediğinde ölmeyebiliyor. Onların metabolizması insan metabolizmasından farklı. Bu nedenle ‘hayvanların yediği mantarlar zehirli değildir’, ‘salyangozların veya böceklerin yediği mantarlar zehirli değildir’ diye düşünmemek lazım. İnsan metabolizması onlardan farklı. ‘Koparıldığında mantarın rengi değişmiyorsa zehirli değildir’ diye bir düşünce de var. Bu da doğru değil.”

“Tek Başınıza Alabileceğiniz Bir Önlem Yok”

Ayhan Aykanat’ın, “İnsanlar sağlık merkezine ulaşabileceği bir noktada değilse kendi kendilerine alabilecekleri bir tedbir var mı?” sorusu üzerine Nihal Aydemir, “İnsanların kendi kendilerine alabileceği bir tedbir yok. Mecburen hastaneye gelmek zorundalar. Kendi başına yapabileceği bir şey yok. Ne kadar erken sürede gelirse o kadar iyi” ifadelerini kullandı.

“Kültür Mantarlarının Zehirli Olma Riski Yok”

Kültür mantarlarının tüketilmesi gerektiğini vurgulayan Aydemir, “Mantar zehirlenmesi, yapısında zehir içeren mantarların yenmesiyle meydana gelen bir zehirlenme durumu. Normal gıda zehirlenmesinden farklı. Bu zehirlenme ölüme kadar gidebiliyor. Bu nedenle oldukça önemli bir durum. Ülkemizde mantar zehirlenmesi ABD’ye oranla oldukça yüksek bir oranda görülmekte. ABD’de bu oran yüzde 0,6 iken Türkiye’de yüzde 3, 5’e varan oranlarda mantar zehirlenmeleri görülmekte. Bunun sebebi de kültür mantarının değil, çayırda, bağda, bahçede, ormanda yetişen mantarların yenmesinden kaynaklanmakta. Mantar iki çeşit, bir kültür mantarı bir de doğada yetişen mantarlar var. Kültür mantarlarının potansiyel olarak zehirli olma riski yok. Ancak üzerine bir toksin eklenirse, çürürse veya sağlıksız koşullarda saklanırsa gıda zehirlenmesi oluşturuyor.

Bazı ilaç zehirlenmelerinde ilacın kandan uzaklaştırılması için hemodiyaliz ya da hemoperfüzyon dediğimiz vücuttan toksin uzaklaştırma denilen veya diyalizle kandaki toksin ya da metabolitlerin alınma işlemini yapabiliyoruz. Ama bu temizleme yöntemi mantar zehirlenmesi için geçerli değil. Mantar bir kez yenildiğinde, kana geçtiğinde ve karaciğere toksinleri geçtiğinde toksinleri alıp temizlememiz söz konusu değil. Hemodiyalizin hastaya bu aşamada bir faydası yok. Sadece böbrekte bir hasar oluştuysa kandaki ürenin alınması için kullanılabiliyor” dedi.

“Basit Bir Gıda Zehirlenmesi Değil”

Zehirli olan ve olmayan mantarların gözle ayırt edilemeyecek kadar benzerlik gösterdiğini hatırlatan Nihal Aydemir, “Sonuç olarak bunu görerek ayırt etmemiz mümkün değil. Zehirli olan veya olmayan mantarların görüntüleri birbirlerine çok fazla benziyor. Bunu ayırt etmek mümkün olmadığından doğadan toplanan mantarlar tüketilmemelidir. Mantar zehirlenmesi basit bir gıda zehirlenmesi değildir. Sonu ölüme kadar gidebilen ciddi bir zehirlenme türüdür” diye konuştu.