‘İşçiler Üzerinde Oluşturulan İş Yükü Patlama Riskini Artırıyor’

‘İşçiler Üzerinde Oluşturulan İş Yükü Patlama Riskini Artırıyor’

Bartın’da meydana gelen maden faciasıyla ilgili HİTÜ’lü öğretim üyesinden dikkat çeken tespit.

Hitit Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vedat Deniz, Bartın’ın Amasra ilçesinde meydana gelen ve 41 kişinin hayatını kaybettiği maden faciasının ardından bir açıklama yayımladı.

Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu Amasra Müessese Müdürlüğü’ne bağlı maden ocağında patlama meydana geldi. Patlamada 41 işçi hayatını kaybederken, 11 kişi yaralandı, 58 işçi ise kurtarıldı.

Patlamanın ardından maden ocaklarındaki çalışmalar da tekrar gündeme geldi. Hitit Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vedat Deniz de konuyla ilgili bilgiler verdi.

“Mutlaka Ateş Kaynağı İle Temas Etmiş Olmalı”

Amasra’da “grizu patlaması” nedeniyle meydana gelen patlamayla ilgili detayları paylaşan Deniz, “Grizu, metanla ile havanın karışımını ifade eder. Grizu patlaması, maden içerisinde ki havada % 4 ile %15 oranında metan gazı bulunduğu durumlarda ancak gerçekleşebilir. Tam patlama oluşumu %9,5’luk metan konsantrasyonunda meydana gelir. Fakat bu konsantrasyonda kendi kendine patlamaz ve yanmaz, patlayabilmesi için mutlaka bir ateş kaynağı ile temas etmiş olmalıdır. Amasra’da gerçekleşen olayın nedeni, AFAD tarafından ilk önce elektrik trafosu kaynaklı olduğu belirtilmiş olsa da, sonrasında grizu patlaması olduğu duyurulmuştur. Kömür ocaklarında grizu patlaması sonrasında esas tehlike ardışık kömür tozu patlamalarıdır. Nitekim Amasra’da birden fazla patlamadan bahsedilmektedir. Dolayısıyla, grizu patlaması sonucu oluşan hava şoku ile ocak içerisinde bulunan kömür tozları havaya kalkmakta ve havada bir toz bulutu halinde iken bir ateş kaynağı ile buluştuğunda grizudan daha şiddetli patlama meydana gelir. Bartın’da da oldukça fazla sayıda can kaybı olması buna işaret etmektedir. Kömür tozları patladığı gibi tüm organik maddelerin hepsi (un, talaş tozu v.b.) havada (sis gibi) belirli bir konsantrasyona ulaştığında bir ateş kaynağı ile patlar.

Kömür tozu patlamaları da kontrol edilebilir. Bunun için kömür tozlarının havaya kalkmaması için su ile ıslatılabilir veya ocak tavanlarına plastik torbalar içersinde su bariyerleri ile toz havaya kalkmadan tabanda ıslatılmış olarak tutulabilir. Bir diğer yöntem de ocaktaki kömür tozlarının üzerilerine kireçtaşı tozu dökerek patlama etkisi durdurulur veya azaltılabilir” diye konuştu.

“Patlamaların Çözümü Var”

Patlamaların önüne geçmek için çözüm yöntemlerinin bulunduğunu vurgulayan Deniz, “Her kömür ocağında teknik anlamda hem grizu hem de kömür tozu patlamalarının önüne geçebilecek çözüm yöntemleri vardır. Türkiye’de Maden Mühendisliği eğitimi almış mühendislerin hepsi grizu ve kömür tozu patlamalarına nasıl önlenebileceği bilinir. Önemli olanın, Dünya’da bilinen ve uygulanan tekniklerin ülkemizde de uygulanıp uygulanmadığıdır. Ayrıca, iş yeri sahipleri tarafından çalışanlarına işin ciddiye alınması gerektiği ve sürekli şartların kontrol edilmesi anlayışının verilmesine bağlıdır.

Yoğun İş Yükü Riski Artırıyor

İşçiler üzerinde oluşan yoğun iş yükünün dikkatsizliğe yol açtığını dolayısıyla da patlama riskinin arttığını vurgulayan Deniz, “Amasra’da 41 can veren işçilerin çoğunun 22-36 yaş aralığında olmaları tecrübe ve ustalık düzeyi açısından olayın olmasına olumsuz katkı etmesi beklenir. Ayrıca, son 5 yıldır Sayıştay ve Çalışma Bakanlığı teftiş raporlarında da belirtildiği üzere, olması gerek çalışan sayısının neredeyse yarıya düştüğünü ve bu durumunun İş Sağlığı ve Güvenliğine olumsuz etki yaratacağı da belirtilmiştir. Her bir çalışanın iki kişilik iş yapması sonucu, aşırı yorgunluk ve dikkat dağılması sonucu kaza risklerini artıracağı her kez tarafından bilinmektedir” ifadelerini kullandı.

“Devletin Ve Şirketlerin Çözüm Projelerine Destek Vermesi Gerekiyor”

Vedat Deniz, açıklamasını şöyle sürdürdü:

“Amasra’da gerçekleşen grizu patlaması özelinde, yetkililer tarafından teknik bilgi henüz bilim insanları ve toplum ile paylaşılmamıştır. Konu paylaşılırsa, nerelerde eksik yapıldığı bilimsel olarak tartışılabilir. Diğer taraftan, Dünya’da gelişmiş ülkelerin çoğunda grizu patlaması sorunu çözülmüştür. Son kırk yıldır, ABD, Kanada ve Almanya gibi gelişmiş ülkelerde grizu patlaması yaşanmamaktadır. Türkiye’de ise maalesef 40 yılda grizu patlaması sebebiyle 678 can kaybı gerçekleşmiştir. Günümüzdeki madencilik sektöründeki teknolojik gelişmeler sayesinde güvenli bir madencilik yapmak mümkündür. Gelişmiş ülkelerde iş kazaları madencilik sektöründen daha çok diğer sektörlerde olmaktadır. Bu konuda ülkemizde madencilik alanında yetkin bilim insanlarına ve maden mühendislerine sahibiz. Bu tür sorunların ve faciaların son bulabilmesi için çözüm odaklı projelere başta devletin ve tüm kömür üreten şirketlerin destek vermesi şarttır. İnşallah bir daha böyle acı bir facia ile karşılaşmayız ve bu son olur.”