Leblebiden Sonra Borsa Krizi !

Çorum ve Kütahya illeri arasında yaşanan tartışmalara bir yenisi daha eklendi.

Geçtiğimiz yıl Kütahya Tavşanlı Belediyesi’nin “Leblebinin anavatanı Tavşanlı’dır. Ünümüzü geri alacağız” adı altında bir bülten hazırlamasının ardından her iki ildeki leblebi üreticileri arasında tartışmalar yaşanmıştı. Leblebi geriliminin ardından bu kez de Çorum ve Kütahya illeri “borsa” tartışmaları ile yeniden karşı karşıya geldi. Çavdarhisar ilçesindeki Aizanoi Antik Kenti’nde bulunan borsa ile ilgili “Çavdarhisar’daki dünyanın ilk borsası ziyaretçi akınına uğruyor” başlığıyla yapılan haberler, yeni bir tartışma başlattı.

Danıştay Üyesi ve Çorum eski Valisi Atıl Üzelgün, tarihin ilk borsasının Ortaköy ilçesindeki Şapinuva ören yerinde bulunduğunu, Çorum Valiliği yaptığı dönemde Ticaret Borsası üyeleriyle buraya bir gezi düzenlediklerini hatırlatarak, Çorum’daki yerel dinamiklerin bu büyük tarihi değere sahip çıkması çağrısında bulundu. Üzelgün, Çorum’un tarihin ilk borsası unvanını Türkiye’ye kabul ettirememesinden dolayı üzüntü duyduğunu belirtti.

Şapinuva Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Aygül Süel ve eşi Arkeolog Dr. Mustafa Süel ise yapılan haberlerde ciddi tarih yanlışlıklarının bulunduğunu ifade etti.

“M.Ö. 3000” tarihinin yanlış olduğunu belirten Süel çifti, “Hatta günümüzden 3000 yıl önce denilmek istense bile yine de büyük bir tarih hatası yapılıyor. Aizanoi’deki borsa için günümüzden 2000 yıl öncesini düşünmek mümkün olabilir. Şapinuva’nın tarihi ise günümüzden 3500 yıl öncesine kadar gidiyor. Aizanoi, Roma çağının bir yerleşimi ve Porsuk ırmağı yanındaki borsa olarak nitelenen yer de basamaklı küçük bir alan. Burada örneğin bir keçi satışa çıkarılıyor, alıcılar pey sürüyor ve en fazla parayı veren keçiyi alıyor. Şapinuva’da para henüz bulunmamış ama şekel denilen gümüş alışveriş aracı var. Bugün üzeri tente ile kapatılmış olan alanda, tahıllar ve şarap-yağ gibi sıvılar için dev küpler, giysi satışı için kullanıldığı düşünülen rafların olduğu odalar var. İsteyen herkes ticarete katılabiliyor muydu, yoksa yalnızca bir zümrenin mi bu hakkı vardı henüz bilinemiyor. Şapinuva’da henüz tek tablet arşivi bulunabildi. Yeni arşivler ortaya çıktıkça bu bilinmeyenler de aydınlanabilecek. Ancak burasının ticari bir alan olduğu ve borsa belirtilerini taşıdığı kesin. Dolayısıyla, Şapinuva için “tarihin ilk borsası” tanımını yapmak hiç de yanıltıcı olmaz” dediler.

Çorum Ticaret Borsası Başkanı Ömer Güney, “Kazı çalışmalarını yürüten Sayın hocalarımızdan alınan bilgiler neticesinde, günümüzdeki ‘Ticaret Borsası’ ile paralellik gösteren bir yapı ile karşı karşıya kaldığımızı görüyoruz. Bu çerçevede Şapinuva’nın günümüzden yaklaşık 3500 yıl önce ticari bir alan olması ve ‘borsa’ belirtilerini taşıması, ‘borsa’ işlevi gören bir kapalı çarşıya sahip yerleşim merkezi olması nedeniyle Şapinuva için ‘Tarihin İlk Borsası’ tanımını yapmak hiç de yanıltıcı olmayacaktır. Borsacılığın tarihi geçmişi olan ilimizde, günümüz şartlarında modern borsacılık yapmak üzere gayretlerimiz devam etmektedir” diye konuştu.